تبیین نقشی خروج بند موصولی در زبان فارسی

نوع مقاله: مقاله علمی

نویسندگان

1 دانشیار زبان‌شناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان‌شناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان

3 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان

چکیده

در پدیده خروج بند موصولی، این بند از مجاورت هسته خارج می‌شود و به جایگاهی در انتهای جمله حرکت می‌کند و موجب به وجود آمدن ساخت ناپیوسته می‌شود. در این مقاله سعی در پاسخ به این پرسش داریم که دلیل خروج بند موصولی در زبان فارسی چیست. از آن‌جا که خروج و عدم خروج بند موصولی معمولاً به جملاتی دستوری می‌انجامد، نمی‌توان دلایل نحوی را در این امر دخیل دانست و باید در جستجوی دلیل یا دلایل نقشی بود که باعث جابجایی بند موصولی می‌شود. در این مقاله تأثیر چهار عامل طول بند موصولی، نوع فعل بند اصلی، وضعیت اطلاعی فعل و هسته بند اصلی، و وضعیت معرفگی هسته بند موصولی بر خروج بند موصولی بررسی شد. مواد این تحقیق بر اساس پیکره طبیعی زبان است. تحلیل داده‌های تحقیق نشان داد که تأثیر عوامل فوق بر خروج بندهای موصولی به یک اندازه نیست. مهم‌ترین تأثیر را طول بند موصولی و نسبت آن با طول گروه فعلی بند اصلی دارد. هرچه این نسبت بیشتر باشد، احتمال خروج بیشتر است. نوع فعل نیز بر خروج تأثیر دارد. به طور مشخص افعال ربطی بیشترین افعالی هستند که بندهای موصولی از آنها عبور می‌کنند و دلیل آن را در وضعیت اطلاعی این افعال می‌توان دید که در اکثر موارد دارای اطلاع مفروض هستند. وضعیت معرفگی هسته بند موصولی نیز در خروج نقش دارد، هرچند این نقش به اندازه نقش دو عامل نخست نیست. بندهای موصولی جابجا شده، نسبت به موارد جابجا نشده، بیشتر دارای هسته نکره هستند. وضعیت اطلاعی هسته بند موصولی و وضعیت اطلاعی فعل، به تنهایی نقشی در جابجایی بند موصولی بازی نمی‌کنند. نتایج این مقاله به اهمیت تبیین‌های نقشی تاکید می‌کند و در عین حال پیامدی رده‌شناختی برای توالی کلمات زبان فارسی دارد. همچنین این مقاله بر تعامل چند عامل در بروز یک پدیده زبانی، یا عوامل رقیب، تأکید می‌کند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The functional explanation of relative clause extraposition in Persian

نویسندگان [English]

  • Mohammad Rasekh Mahand 1
  • Mojtaba Alizadeh sahraie 2
  • Rahele Izadifar 3
  • Maryam Ghiasvand 2
1 Bu-Ali Sina University
2 Bu-Ali Sina University
3 Bu-Ali Sina University
چکیده [English]

Relative clause extraposition is a structure in which a noun is modified by a non-adjacent relative clause, resulting in a discontinuous dependency. In this paper we try to find out why relative clause extraposition happens in Persian. There are two main functional explanations in the literature, called newness (Huck and Na 1990, 1992; Kuno and Takami 2004), and grammatical weight (Arnold et al 2000, 2004; Hawkins 1994, 2004; Wasow 1997; Yamashita and Chang 2001, Francis 2010). We have considered four different motivations which may affect relative clause extraposition: relative clause weight, main clause verb type, information status of verb and head of relative clause, and the definiteness of the head of the relative clause. The findings of this corpus based study reveal that these different factors do not play the same role in extraposing relative clauses in Persian. The main motivation is the relative length of relative clause and verb phrase. The long relative clauses tend to be extraposed more easily than the short ones. Information status and definiteness do not play a considerable role, while the verb type is also a determining factor. This paper emphasizes on the usefulness of functional explanations and it has some implications for word order typology of Persian.

کلیدواژه‌ها [English]

  • relative clause
  • extraposition
  • Processing
  • information status
  • grammatical weight
  • competing motivations

مراجع

شیخ‌الاسلامی، افتخار (1387). نقش ساختار اطلاعاتی در خروج بندهای موصولی در زبان فارسی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه کردستان.

غلامعلی‌زاده، خسرو (1374). ساخت زبان فارسی. تهران: احیاء کتاب.

لازار، ژیلبر (1384). دستور زبان فارسی معاصر. ترجمه مهستی بحرینی. تهران: هرمس.

 

Andrews, A.D. (2007). “Relative clauses”. In T. Shopen (Ed.), Language Typology and Syntactic Description: vol 2. Complex Constructions. Pp.206-236. Cambridge: Cambridge University Press.

Arnold, Jennifer E., Thomas Wasow, Anthony Losongco & Ryan Ginstrom. (2000). “Heaviness vs. newness: The effects of structural complexity and discourse status on constituent ordering”. Language 76 (1), 28–55.

Baltin, M. (2006). “Extraposition”. In Martin Everaert & Henk van Riemsdijk (eds.), The Blackwell Companion to Syntax, vol. 2, 237–271. Malden, MA: Blackwell.

Culicover, Peter W. and Jackendoff, Ray S. (2005). Simpler Syntax. Oxford: Oxford University Press.

Dabir-Moghaddam, M. (2001). “Word Order Typology of Iranian Languages”. The Journal of Humanities 2 (8), 17 -23.

Dabir-Moghaddam, M. (2006). “Internal and external forces in typology: evidence from Iranian languages”. Journal of Universal Language 7, 29-47.

Darzi, Ali (1996). Word order, NP-movement, and Opacity Conditions in Persian. Unpublished doctoral Dissertation. University of Illinois, Urbana.

Dryer, M. (1992). “The Greenbergian Word Order Correlations”. Language 68, 81-138.

Francis, E. J. (2010). “Grammatical weight and relative clause extraposition in English”. Cognitive Linguistics 21, 35-7.

Givón, T. (2001). Syntax: An Introduction, Vol.2, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.

Hawkins, J. A. (1994). A Performance Theory of Order and Constituency:Cambridge: Cambridge University Press.

Hawkins, J. A. (2004). Efficiency and Complexity in Grammars. Oxford: Oxford University Press.

Huck, Geoffrey J. and Younghee Na. (1990). “Extraposition and Focus”. Language 66 (1), 51-77.

Karimi, Simin (1989). Aspects of Persian syntax, specificity and the theory of grammar. Unpublished doctoral Dissertation. University of Washington.

Keenan, E. and Comrie, B. (1977). “Noun phrase accessibility and universal grammar”.  Linguistic Inquiry, 8 (1), 63- 89.

Kroeger, R. P. (2005). Analyzing Grammar: An Introduction. Cambridge: Cambridge University Press.

Kuno, S. & K. Takami. (2004). Functional Constraints in Grammar: On the Unergative-unaccusative Distinction. Amsterdam: John Benjamins.

Marashi, Mehdi (1970). The Persian verb: A partial description for pedagogical purposes. Unpublished doctoral Dissertation. University of Texas, Austin.

Rochemont, M. S. & P. W. Culicover. (1990). English Focus Constructions and the Theory of Grammar. Cambridge: Cambridge UniversityPress.

Ross, J. R. (1967). Constraints on variables in syntax. MIT dissertation.

Tabaian, Hessam (1974). Conjunction, relativization, and complementation in Persian. Unpublished doctoral Dissertation. University of Colorado.

Takami, Ken-ichi. (1999). “A functional constraint on Extraposition from NP”. In Akio Kamio & Ken-ichi Takami (eds.), Function and Structure, 23–56. Amsterdam: John Benjamins.

Wasow, T. (1997). “End-weight from the speaker’s perspective”. Journal of Psycholinguistic Research 26(3). 347– 361.

Wasow, T. (2002). Postverbal Behavior. Stanford: CSLI Publications.

Yamashita, Hiroko & Franklin Chang. (2001). “Long before short preference in the production of a head-final language”. Cognition 81. B45– B55.

پژوهش های زبان شناسی

دوره 4، شماره 6
بهار و تابستان 1391
صفحه 21-40

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار