تعامل نحو و واژگان در دستور وابستگی: مطالعه موردی نقش‌های فعل «شدن» در زبان فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان‌شناسی دانشگاه بوعلی سینا، همدان

2 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی دانشگاه الزهرا (س)

چکیده

  در این مقاله کوشیده‌ایم تا در چهارچوب دستور وابستگی ضمن برشمردن نقش‌های گوناگون فعل «شدن» در فارسی، از اهمیت واژگان در توصیف‌های نحوی سخن بگوییم. نگارندگان در این مقاله همچنین کوشیده‌اند تا به دقت از این اصل صورت‌گرایانه پیروی کنند که وجود نقش‌های دستوری هر زبانی را تنها با استناد به معیارهای صوری می‌توان پذیرفت و استعانت از معیارهای صرفاً معنایی برای تفکیک نقش‌های دستوری از هم، قابل قبول نیست. فعل «شدن» دارای یکی از شش نقش زیر در زبان فارسی است: فعل ربطی (در سه نوع جملۀ اسنادی کامل، اسنادی ناقص، و اسنادی با فاعل‌بندی)، جزءِ همکرد در برخی فعل‌های مرکب و فعل‌های پی‌بستی، فعل کمکی مجهول‌ساز، فعل وجهی، فعل کمکی در صورت مجهول یا ناگذرای افعال ضد سببی و در آخر فعل بسیط. در این مقاله، موارد فوق را یک به یک بررسی می‌کنیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Interface between syntax and lexicon in dependency grammar: the case of different functions of "shodan"

نویسندگان [English]

  • omid tabibzadeh 1
  • L. Ziamajidi 2
1 Bu-Ali Sina University
2 Alzahra University
چکیده [English]

“Shodan” is a multifunctional verb in Persian Language. This paper deals with six different functions of “shodan” based on a purely formal approach. These functions are as follows: liking verb, light verb in some compound predicates, auxiliary verb, helping verb in passive voice, modal verb, and simple verb. The interface between lexicon and syntax, and the ways to show this relationship in the framework of dependency grammar is the main topic of this paper.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dependency Grammar
  • interface between syntax and lexicon
  • shodan in Persian

مراجع

دبیرمقدم، محمد. (1374). «فعل مرکب در زبان فارسی». مجلۀ زبان‌شناسی. ش3 و 4، 2 -47.
راسخ‌مهند، محمد. (1386). «توصیف افعال مرکب پی‌بستی فارسی».  مجله فرهنگ نویسی(ضمیمه نامۀ فرهنگستان).1، 236-253.
رسولی، محمدصادق و همکاران. (1390). http://hnk.ffzg.hr/bibl/ltc2011/book/papers/VAL-1.pdf
سعادت، اسماعیل. (1375). زبان فارسی، ممیز ذیروح از غیر ذیروح. دربارۀ زبان فارسی، برگزیدۀ مقاله‌های نشردانش(7) .به کوشش نصرالله پورجوادی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. 74 – 101.
صادقی، علی ‌اشرف، و ارژنگ، غلام‌رضا. (1359). دستور سال دوم آموزش متوسط عمومی. تهران: وزارت آموزش و پرورش.
طباطبایی، علاءالدین. (1384). «فعل مرکب در زبان فارسی». مجله نامۀ فرهنگستان 2.  26-34.
طباطبایی، علاءالدین. (1388). ساختمان واژه و مقولۀ دستوری: تشخیص مقولۀ دستوری واژه‌ها بر اساس ملاک‌های صرفی(گزارش پژوهش). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
طبیب‌زاده، امید. (1385). ظرفیت فعل و ساختهای بنیادین جمله در فارسی امروز؛ پژوهشی براساس نظریه دستور وابستگی، تهران: نشر مرکز.
مارتینه، آندره. (1380)، مبانی زبان‌شناسی عمومی؛ اصول و روش‌های زبان‌شناسی نقش‌گرا. ترجمۀ هرمز میلانیان. تهران: هرمس.
ناتل‌خانلری، پرویز. (1365). دستور زبان فارسی، تهران: توس.
Engel, U. (2006). Das Valenzkonzept in der Grammatikographie: ein Überblick, Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft, Herausgegeben von Herbert Ernst Wiegand, Band 25.1. 1309-1328, Berlin and  New York: Walter de Gruyter.
Engel, U. (2002). Kurze Grammatik der deutschen Sprache, Ludicium. Verlag, München.
Gross, T. M. (2003). The Valency of Non-Verbal Word Classes: the adjective, In Agel, L.et.al (eds),Dependenz und Valenz (Dependency and Valency): Ein internationalsHandbuch der zeitgenoessischen Forschung (An International Handbook ofcontemporaryResearch), Hanlbband / Volume 1, 835- 842, Berlin and  New York: Walter de Gruyter.
Helbig, G., & Schenkel, W. (1991). Woerterbuch zur Valenz und Distribution deutscher Verben, Tuebingen: Max Niemeyer Verlag.
Kubczak, Jaquelin.(2006). Valenzinformationen in allgemeinen einsprachigen Wörterbüchern,, Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft, Herausgegeben von ,Herbert Ernst Wiegand, Band 25,11379- 1447,  Berlin and  New York: Walter de Gruyter.
Ramchand, G. C. (2008). Verb Meaning and the Lexicon; A First Phase Syntax, Press University Cambridge: Cambridge.
Matthews, P. H. (1981). Syntax, Cambridge: Cambridge University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار