مقاله پژوهشی
سید سعید آیت
دوره 2، شماره 3 ، پاییز و زمستان 1389، صفحه 1-11
چکیده
دادگان‌های گفتاری نقش مهمی را در تحقیقات و پیاده‌سازی‌های مربوط با زبانشناسی رایانه‌ای ایفا می‌کنند. در این مقاله، پس از مطالعه واحدهای آوایی مختلف قابل استفاده برای این منظور، مراحل تهیه یک دادگان دایفون ویژه زبان فارسی ارایه می‌شود. برای این منظور، در ابتدا پایگاه واژگانی که دایفون‌های زبان را شامل شوند، تهیه گردید. سپس نرم‌افزاری ...
بیشتر
دادگان‌های گفتاری نقش مهمی را در تحقیقات و پیاده‌سازی‌های مربوط با زبانشناسی رایانه‌ای ایفا می‌کنند. در این مقاله، پس از مطالعه واحدهای آوایی مختلف قابل استفاده برای این منظور، مراحل تهیه یک دادگان دایفون ویژه زبان فارسی ارایه می‌شود. برای این منظور، در ابتدا پایگاه واژگانی که دایفون‌های زبان را شامل شوند، تهیه گردید. سپس نرم‌افزاری طراحی و پیادهسازی شد که با گرفتن صورتهای واجی واژهها، دایفونهایی را که قرار است از آن استخراج شوند، مشخص کند. در مرحله بعد سیگنالهای گفتاری واژهها ضبط گردید و نکات افزایش بررسی گردید. در پایان نیز جداسازی دایفونها و تهیه دادگان مورد نظر صورت پذیرفت. برای افزایش دقت دادگان تهیه شده، مراحل جداسازی دایفونها از سیگنالهای گفتاری ضبط شده با استفاده از سه روش شنوایی، بررسی سیگنال زمانی و مطالعه طیفنگاشت، ارزیابی و از ترکیب هر سه روش برای افزایش دقت دادگان استفاده شد.
مهدی احمدی؛ محمود بی‌جن خان
دوره 2، شماره 3 ، پاییز و زمستان 1389، صفحه 13-35
چکیده
در این مقاله، خوشه‌های صامت پایانی در فارسی میانه و فارسی نو از حیث میزان تبعیت از محدودیت توالی رسایی با یکدیگر مقایسه شده‌اند. این قیاس در سطوح مختلف بسامدی، اعم از «گونه»ها، «نمونه»ها ، «تکرار در پایان هجا» و «تکرار در پایان واژه»، صورت گرفته، و برای استخراجِ بخشی از این آمارها، ناگزیر بر اساس برخی جهانیهای ...
بیشتر
در این مقاله، خوشه‌های صامت پایانی در فارسی میانه و فارسی نو از حیث میزان تبعیت از محدودیت توالی رسایی با یکدیگر مقایسه شده‌اند. این قیاس در سطوح مختلف بسامدی، اعم از «گونه»ها، «نمونه»ها ، «تکرار در پایان هجا» و «تکرار در پایان واژه»، صورت گرفته، و برای استخراجِ بخشی از این آمارها، ناگزیر بر اساس برخی جهانیهای واجشناختی، انگارهای مفروض برای هجابندی کلمات در فارسی میانه نیز به دست داده شده است. تحلیلهای آمار استنباطی نشان می‌دهد که در هر چهار سطح بسامدیِ سابقالذکر، الگوی کمّیِ تبعیت خوشهها از محدودیت توالی رسایی برای فارسی میانه و فارسی نو یکسان و بدین قرار بوده است که طبقه «رعایت محدودیت توالی رسایی»، به لحاظ آماری، در صدر و پس از آن، طبقه «نقض محدودیت توالی رسایی» و در آخر، طبقه «رسایی ثابت» قرار میگیرد. در دو سطح گونهها و نمونهها، علاوه بر برقراری الگوی کمّی فوق، می‌توان ادعا کرد که نسبت یا نحوه توزیع خوشهها در سه طبقه کلی مزبور نیز در دو دوره میانه و نو از زبان فارسی یکسان بوده است.
مقاله پژوهشی
علی ایزانلو؛ شهلا شریفی
دوره 2، شماره 3 ، پاییز و زمستان 1389، صفحه 37-56
چکیده
در خصوص رابطهی میان صورت و معنی نشانهها، بر اساس دیدگاه غالب و پذیرفته شده در محافل زبانشناسی، این رابطه عموماً قراردادی و اختیاری است. در پژوهش حاضر، با استفاده از ابزارهای انگیختگی، نشانههای یک زبان اشارهی خانگی مورد بررسی قرار گرفته است. دادههای تحقیق در طول دو سال از طریق مصاحبه با فرد اشارهگر گردآوری شده ...
بیشتر
در خصوص رابطهی میان صورت و معنی نشانهها، بر اساس دیدگاه غالب و پذیرفته شده در محافل زبانشناسی، این رابطه عموماً قراردادی و اختیاری است. در پژوهش حاضر، با استفاده از ابزارهای انگیختگی، نشانههای یک زبان اشارهی خانگی مورد بررسی قرار گرفته است. دادههای تحقیق در طول دو سال از طریق مصاحبه با فرد اشارهگر گردآوری شده است. پس از گردآوری مجموعه نشانههای اشارهای، تکتک نشانهها مورد بررسی قرار گرفته و رابطهی صورت هر یک از نشانهها با معنی آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. هر نوع شباهت صوری و یا ارتباط منطقی میان صورت و معنی نشانهها فهرست شده، در نهایت مجموعهای از ابزارهای انگیختگی به کار رفته برای خلق ارتباط معنیدار میان صورت و معنی نشانهها ارائه شده است. این تحقیق نشان می‌دهد که میان صورت و معنی نشانههای این زبان اشارهی خانگی، رابطه منطقی و معنیداری بر اساس الگوهای انگیختگی برقرار است.
مقاله پژوهشی
علی درزی؛ شجاع تفکر رضایی
دوره 2، شماره 3 ، پاییز و زمستان 1389، صفحه 57-73
چکیده
در این مقاله به بررسی وجود یا نبودِ پوچواژه (expletive) در زبان فارسی میپردازیم. طبق نظر ریتسی(1982 و 1986) در زبانهای ضمیرانداز از آنجا که ضمیر ناملفوظ ارجاعی وجود دارد، ضمیر ناملفوظ پوچواژه (expletive pro) نیز موجود است؛ بدین مفهوم که زبانهای ضمیرانداز پوچواژۀ فاقد جوهر آوایی نیز دارند. این در حالی است که کریمی(2005) با توجّه به ...
بیشتر
در این مقاله به بررسی وجود یا نبودِ پوچواژه (expletive) در زبان فارسی میپردازیم. طبق نظر ریتسی(1982 و 1986) در زبانهای ضمیرانداز از آنجا که ضمیر ناملفوظ ارجاعی وجود دارد، ضمیر ناملفوظ پوچواژه (expletive pro) نیز موجود است؛ بدین مفهوم که زبانهای ضمیرانداز پوچواژۀ فاقد جوهر آوایی نیز دارند. این در حالی است که کریمی(2005) با توجّه به نقض تأثیر معرفگی (definiteness effect) معتقد است که در زبان فارسی پوچواژۀ تهی یا آشکار وجود ندارد. در مقالۀ حاضر به پیروی از درزی (1996) با ارائۀ شواهد متنوعی نشان میدهیم که در زبان فارسی بهعنوان زبانی ضمیرانداز نهتنها پوچواژۀ آشکار وجود دارد، بلکه مطابق با نظر ریتسی پوچواژۀ تهی نیز در این زبان یافت می‌شود. سرانجام، شواهدی از زبانهای ایسلندی، فنلاندی و پرتغالی ارائه می‌شود که بیانگر این است که ضمیرانداز بودن و نقض تأثیر معرفگی لزوماً دال بر نبود پوچواژه در یک زبان نیست.
مقاله پژوهشی
محمد راسخ مهند
دوره 2، شماره 3 ، پاییز و زمستان 1389، صفحه 75-85
چکیده
واژه بستهای ضمیری فارسی در جایگاههای متفاوتی ظاهر میشوند. در این مقاله به بررسی نقش آنها در کنار فعل پرداختهایم و نشان داده می شود که آنها در کنار فعل دو نقش متفاوت دارند. واژهبستهای فارسی در برخی ساختها، که به افعال مرکب پیبستی مشهورند، مانند خوابم میآید، ماتش برد و نظایر آن،که حضور اجباری دارند، به ...
بیشتر
واژه بستهای ضمیری فارسی در جایگاههای متفاوتی ظاهر میشوند. در این مقاله به بررسی نقش آنها در کنار فعل پرداختهایم و نشان داده می شود که آنها در کنار فعل دو نقش متفاوت دارند. واژهبستهای فارسی در برخی ساختها، که به افعال مرکب پیبستی مشهورند، مانند خوابم میآید، ماتش برد و نظایر آن،که حضور اجباری دارند، به نشانه مطابقه تبدیل شده‌اند. آنها حاصل دستوریشدگی واژهبستها و تبدیل آنها به نشانه مطابقهاند و این فرایند با اصل مانعسازی تبیین می‌شود. از طرفی، واژهبستها در نقش نشانه مفعول، در جملاتی مانند علی را دیدمش، می زنمت و نظایر آن، واژهبستهایی منضم هستند و حاصل مضاعفسازی واژهبستاند و به نشانه مطابقه تبدیل نشده اند. این واژهبستها فقط وقتی ظاهر میشوند که گروه اسمی مفعول و هممرجع با آنها نقش مبتدا دارد.
مقاله پژوهشی
علاءالدین طباطبایی
دوره 2، شماره 3 ، پاییز و زمستان 1389، صفحه 87-99
چکیده
یکی از مسائلی که در چهار دهه گذشته در میان زبان‌شناسان گشتاری ـ زایشی محل بحث بوده است، رابطه میان صرف و نحو است. پرسشی که هم اکنون در این حوزه مطرح است، این است: آیا ساخت واژه دستگاه مستقلی است یا می‌توان آن را زیرمجموعه‌ای از نحو به شمار آورد؟ در این مقاله کوشیده‌ایم با توجه به فرایندهای واژهسازی زبان فارسی نشان دهیم که پذیرش ...
بیشتر
یکی از مسائلی که در چهار دهه گذشته در میان زبان‌شناسان گشتاری ـ زایشی محل بحث بوده است، رابطه میان صرف و نحو است. پرسشی که هم اکنون در این حوزه مطرح است، این است: آیا ساخت واژه دستگاه مستقلی است یا می‌توان آن را زیرمجموعه‌ای از نحو به شمار آورد؟ در این مقاله کوشیده‌ایم با توجه به فرایندهای واژهسازی زبان فارسی نشان دهیم که پذیرش استقلال صرف و نحو موجه‌تر به نظر می‌رسد. مهمترین دلایلی که ارائه کرده‌ایم، به قرار زیر است: 1- همه گروههای نحوی دارای هسته‌اند، اما شمار بسیاری از واژه‌های پیچیده فاقد هسته‌اند. 2- شمار بسیار زیادی از واژه‌های مرکب معنایی پیش‌بینی‌پذیر دارند، اما معنی آنها صرف، ویژه است و سرجمع معانی اجزای سازنده‌شان نیست. 3- مقوله دستوری شمار بزرگی از واژه‌های مرکب با مقوله دستوری واژه‌های سازنده‌شان متفاوت است. 4- پسوند اشتقاقی «-ی»، هنگامی که به اسم افزوده می‌شود، در موارد بی‌شماری صفت می‌سازد، اما واژه‌های زیادی نیز وجود دارد که پسوند « ـ ی» آنها را به صفت تبدیل نمی‌کند. بر این اساس، می‌توان اسمها را به دو زیرگروه تقسیم کرد، اما این دو زیرگروه در نحو معتبر نیستند و رفتار نحوی همانندی دارند. 5- جایگاه تکواژهای تصریفی در واژه‌های مرکب و گروههای نحوی متفاوت است. 6- طرح تکیه در واژه‌های مرکب و گروههای نحوی با هم تفاوت دارد.
مقاله پژوهشی
ضیا موحد؛ نادر جهانگیری؛ سعید فکری
دوره 2، شماره 3 ، پاییز و زمستان 1389، صفحه 101-119
چکیده
میل به سادگی در توصیف نظام، یکی از مفاهیم پایه در فلسفه علم و روش های علمی است. زبانشناسی زایا نیز، برای رسیدن به کار آمدی مؤثرتر می‌کوشد تا اسباب نظری خود را به حداکثر سادگی برساند. در این مقاله، برای تحلیل سادگی دو نگرش چیره راجع به زبان با یکدیگر مقایسه شده اند که در هر دو آنها میل به سادگی الزامی روش‌شناختی است. اولی نظریۀ ...
بیشتر
میل به سادگی در توصیف نظام، یکی از مفاهیم پایه در فلسفه علم و روش های علمی است. زبانشناسی زایا نیز، برای رسیدن به کار آمدی مؤثرتر می‌کوشد تا اسباب نظری خود را به حداکثر سادگی برساند. در این مقاله، برای تحلیل سادگی دو نگرش چیره راجع به زبان با یکدیگر مقایسه شده اند که در هر دو آنها میل به سادگی الزامی روش‌شناختی است. اولی نظریۀ ایکس تیره است که چامسکی آن را با اصلاحاتی در نظریۀ حاکمیت و مرجع گزینی برگزیده و دومی نظریۀ انواع در منطق است که مونتاگیو آن را برای تحلیل نحوی منطقی زبان به کار برده است. علت انتخاب این دو نظریه، این بوده است که هر دو به نتیجۀ مشابهی می‌رسند و از روش‌های صوری برای توصیف نظام سود می‌جویند. صوری‌سازی علاوه بر دقت درتحلیل، قابلیت تعمیم را به دنبال دارد. تعمیم خود مفهومی مأخوذ از سادگی است . یعنی هر چه رابطه‌ها کمّی‌تر باشد نظام ساده‌تر است. تحلیل زیر بر پایۀ مقایسۀ این دو نظریه نشان می‌دهد که این پیش بینی همیشه قابل تحقق نیست و توصیف سادگی همیشه ساده نیست. افزون براین، بررسی‌های دقیق دال بر این است که از این‌گونه روش‌های صوری، به علت رابطه‌های درونی در میان عناصر و اصل‌های هرنظریه، می‌توان نتیجه‌های دیگری هم گرفت. در نهایت، در این مقاله چنین نتیجه گرفته شده است که برای تحلیل نظام‌هایی که با دقت و به‌طور یکسان صوری سازی شده‌اند، اصل مازاد تبیینی که از سوی گیلیس طرح شده‌است، می‌تواند معیار خوبی برای سنجش آنها باشد.
