مقاله پژوهشی
آواشناسی
جانانه شالپوش؛ وحید صادقی
چکیده
در این مقاله، نقش واج‌آرایی زبان فارسی در درک خوشه‌های آغازی (غیرمجاز) فارسی در چارچوب مطالعۀ آزمایشگاهی بررسی شده است. هدف از انجام این پژوهش، پاسخ‌گویی به این پرسش است که آیا با توجه به محدودیت‌های ساخت هجایی زبان فارسی مبنی بر وجود تنها یک همخوان در آغازۀ هجا، فارسی‌زبانان در رشته‌های آوایی دست‌کاری‌شدۀ بی‌معنیِ C1V1C2 واکه ...
بیشتر
در این مقاله، نقش واج‌آرایی زبان فارسی در درک خوشه‌های آغازی (غیرمجاز) فارسی در چارچوب مطالعۀ آزمایشگاهی بررسی شده است. هدف از انجام این پژوهش، پاسخ‌گویی به این پرسش است که آیا با توجه به محدودیت‌های ساخت هجایی زبان فارسی مبنی بر وجود تنها یک همخوان در آغازۀ هجا، فارسی‌زبانان در رشته‌های آوایی دست‌کاری‌شدۀ بی‌معنیِ C1V1C2 واکه می‌شنوند که در آنها V1 به درجه‌های مختلف از سیگنال آوایی گفتار حذف شده است. یا آنکه به درجه‌های مختلفِ حذف V1 در سیگنال گفتار حساسیت شنیداری نشان می‌دهند؛ بنابراین، بین صورت‌های آوایی که در آنها V1 حذف شده و صورت‌هایی که در آنها V1 حذف نشده است، تمایز می‌گذارند. برای انجام این پژوهش، تعداد 20 ناواژه با الگوی هجایی C1V1C2V2C3 طراحی شد؛ به‌طوری که ناواژه‌ها هر 6 واکۀ زبان فارسی را در خود داشتند. ناواژه‌ها پس از تولید و ضبط در نرم‌افزار پرت بازسازی شدند؛ به این صورت که واکۀ اول درون هر ناواژه، به‌طور تدریجی طی چندین گام از سیگنال آوایی ناواژه حذف شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد درک واکه‌های خیالی به‌طور نظام‌مند برای تمامی توالی‌های C1C2 و تمامی واکه‌های فارسی روی نمی‌دهد؛ بنابراین، این فرضیه که فارسی‌زبانان هجاهای حاوی خوشه‌های آغازی C1C2 در آغاز ناواژه‌ها را با توجه به محدودیت‌های نظام آوایی زبان فارسی به‌صورت توالی‌های آوایی C1VC2 درک می‌کنند، فرضیۀ معتبری نیست.
مقاله پژوهشی
ساخت واژه
بهادر ظفرآبادی؛ جلال رحیمیان
چکیده
فعل سبک فارسی در طول زمان به لحاظ بسامد کاربرد و انواع آن دچار تطور شده است. مطالعه تغییرات بسامدی و انواع فعل سبک رایج در دوره‌های طولانی تاریخ تطور زبان فارسی امری معقول به نظر می‌رسد، اما مطالعه افعال سبک در دوره زمانی نسبتاً کوتاه حدوداً یک قرن برای تحولات نحوی امری جالب توجه می‌باشد که تحقیق حاضر به آن پرداخته است. بررسی در زمانی ...
بیشتر
فعل سبک فارسی در طول زمان به لحاظ بسامد کاربرد و انواع آن دچار تطور شده است. مطالعه تغییرات بسامدی و انواع فعل سبک رایج در دوره‌های طولانی تاریخ تطور زبان فارسی امری معقول به نظر می‌رسد، اما مطالعه افعال سبک در دوره زمانی نسبتاً کوتاه حدوداً یک قرن برای تحولات نحوی امری جالب توجه می‌باشد که تحقیق حاضر به آن پرداخته است. بررسی در زمانی میزان کاربرد فعل سبک فارسی در دوره‌های مختلف می‌تواند ظهور و شکل گیری فعل سبک زبان فارسی را نشان دهد. بنابراین بررسی تعداد وقوع برخی از افعال سبک طی یک قرن می‌تواند به کشف چگونگی روند سبک شدن آنها بیانجامد. به این منظور در این پژوهش، در پنج دوره 15000 فعل (ساده /مرکب) از متون روزنامه‌ای استخراج گردیده؛ سپس پنج فعل سبک «داشتن، آمدن، آوردن، گرفتن و دیدن» که از افعال سبک فارسی به حساب می‌آید، در طول یک قرن (1220-1320) در پنج دوره مورد بررسی قرار گرفته‌اند. با تحلیل افعال مرکب به دست‌آمده درهر دوره میزان افعال هم به لحاظ «نوع» و هم به لحاظ «رخداد» مشخص گردیده است. این پژوهش نشان می‌دهد که فعل «داشتن» فعل سبک اصلی در هر پنج دوره مورد بررسی بوده است. همچنین فعل «دیدن» در سه دوره آخر کاربردی از آن به عنوان فعل سبک مشاهده نشده است؛ در صورتیکه در دو دوره اول رواج داشته است، که نشان می‌دهد در دوره‌های اولیه به عنوان فعل سبک رواج داشته ولی به مرور زمان کاربرد فعل واژگانی پیدا کرده است. این پژوهش همچنین نشان می‌دهد که بسامد فعل سبک در دوره‌های پنج‌گانه مورد بررسی دارای نوساناتی می‌باشد، ولی می‌توان از نظم حاصل از تغییرات بسامدی قواعدی استخراج و نتایجی مطرح نمود.
مقاله پژوهشی
نحو
رؤیا تابعی؛ شجاع تفکری رضایی
چکیده
پژوهش پیش رو با هدف بررسی مقولۀ نحوی خرده‌جمله و شیوۀ اعطای حالت به گروه‌های اسمی درون آن در زبان کردی، گونۀ موکریانی، در چارچوب برنامۀ کمینه‌گرا صورت گرفته است. در این مقاله، به بررسی سه فرضیه در باب مقولۀ نحوی خرده‌جمله پرداخته‌ایم که مطابق آنها سازۀ مذکور فرافکنی واژگانی از محمول آن، گروه تصریف و گروه زمان در نظر گرفته شده ...
بیشتر
پژوهش پیش رو با هدف بررسی مقولۀ نحوی خرده‌جمله و شیوۀ اعطای حالت به گروه‌های اسمی درون آن در زبان کردی، گونۀ موکریانی، در چارچوب برنامۀ کمینه‌گرا صورت گرفته است. در این مقاله، به بررسی سه فرضیه در باب مقولۀ نحوی خرده‌جمله پرداخته‌ایم که مطابق آنها سازۀ مذکور فرافکنی واژگانی از محمول آن، گروه تصریف و گروه زمان در نظر گرفته شده است. تحلیلهای ارائهشده در این مقاله نشان می‌دهند که فرضیۀ اول سبب بروز مشکلاتی در اصل فرافکنی گسترده، شیوۀ اعطای حالت و نظریۀ ایکس تیره می‌شود. در فرضیۀ دوم، به‌منظور برآورده شدن الزامات گروه تصریف، قائل به وجود فرافکنهایی فاقد تجلی آوایی شدیم. در نظرگرفتن عناصر تهی در ساختهای زبانی همسو با ماهیت اصلی برنامۀ کمینه‌گرا مبنی بر بهینه بودن ساختهای زبانی نیست و با اصل اقتصاد مغایرت دارد. در تحلیل آخر، با استناد به «مطابقۀ چندگانه» هیرایوا (2001) و «وراثت مشخصه» چامسکی (2005; 2006)، مقولۀ نحوی خرده‌جمله در این گونه، گروه زمان در نظر گرفته می‌شود.
مقاله پژوهشی
روان شناسی زبان
ساناز تاج الدینی؛ مهرزاد منصوری؛ محمد نامی؛ سیما فرپور؛ علیرضا خرمایی؛ امیرسعید مولودی؛ حمیدرضا فرپور
چکیده
فلج مغزی یک اختلال حرکتی و وضعیتی است که در نتیجۀ یک ضایعه مغزی غیر پیش‌رونده ایجاد می‌شود و علائم آن به‌شکل آسیب‌های رشدی نمایان می‌شود. هدف پژوهش حاضر ارزیابی الگوهای الکتروفیزیولوژیک برآمده از نوار مغزی کمّی حین انجام تکلیف زبانی و گفتاری و تحلیل مقایسه‌ای مؤلفه‌های کارکرد زبانی و الگوهای فضایی مشترک استخراج‌شده بین کودکان ...
بیشتر
فلج مغزی یک اختلال حرکتی و وضعیتی است که در نتیجۀ یک ضایعه مغزی غیر پیش‌رونده ایجاد می‌شود و علائم آن به‌شکل آسیب‌های رشدی نمایان می‌شود. هدف پژوهش حاضر ارزیابی الگوهای الکتروفیزیولوژیک برآمده از نوار مغزی کمّی حین انجام تکلیف زبانی و گفتاری و تحلیل مقایسه‌ای مؤلفه‌های کارکرد زبانی و الگوهای فضایی مشترک استخراج‌شده بین کودکان فلج مغزی و سالم است. در این پژوهش، 17 کودک فلج مغزی و 40 کودک سالم با دامنۀ سنی 7 تا 12 سال بررسی شدند. به‌منظور ارزیابی خصوصیات زبانی این کودکان از جمله ویژگی‌های آوایی ـ واجی، نحوی و معناشناسی از آزمون رشد زبان بهره گرفته شد و نیز برای بررسی الگوهای الکتروفیزیولوژیک از نظر دامنه و فرکانس امواج و همچنین میزان هم‌آوایی امواج در نواحی مختلف از نوار مغزی کمّی شانزده‌کاناله استفاده شد. علاوه‌بر این، ارزیابی و خروجی کیفی آزمون رشد زبان برای مشخص‌کردن حوزه‌های نیازمند به بهبود در دو گروه سالم و فلج مغزی به‌صورت غالب، گزارش شد. نتایج این پژوهش نشان داد کودکان فلج مغزی در زیر- مقیاس‌های آزمون رشد زبان در مقایسه با کودکان سالم مشکل درخورتوجهی داشتند. همچنین، مشاهده شد کودکان فلج مغزی در خرده‌آزمون تکمیل دستوری، پایین‌ترین نمره را کسب کردند. نقشۀ مغزی بر پایۀ الکتروآنسفالوگرافی کمّی نشان داد تفاوت قدرت ارتعاش امواج مختلف و میزان هم‌آوایی امواج در باندهای فرکانسی مختلف در حوزۀ نیازمند به بهبود، بین دو گروه از نظر آماری معنادار است.
مقاله پژوهشی
زبان شناسی اجتماعی
شهرام جمالی نصاری؛ حبیب گوهری
چکیده
چکیده هدف پژوهش حاضر بررسی میزان وام‌گیری مقولات واژگانی اصلی در کُردیِ کلهری است. مقولات اسم، فعل، صفت و قید در کُردیِ کلهری بررسی شدند تا مشخص شود در کدام مقوله گویشوران کُردیِ کلهری بیشتر از واژه‌های بومی یا وام‌واژۀ فارسی استفاده می‌کنند. براساس متغیرهای سن، جنسیت و تحصیلات، افراد به هشت گروه تفکیک شدند تا میزان استفاده از ...
بیشتر
چکیده هدف پژوهش حاضر بررسی میزان وام‌گیری مقولات واژگانی اصلی در کُردیِ کلهری است. مقولات اسم، فعل، صفت و قید در کُردیِ کلهری بررسی شدند تا مشخص شود در کدام مقوله گویشوران کُردیِ کلهری بیشتر از واژه‌های بومی یا وام‌واژۀ فارسی استفاده می‌کنند. براساس متغیرهای سن، جنسیت و تحصیلات، افراد به هشت گروه تفکیک شدند تا میزان استفاده از کلمه‌های بومی و قرضی در هر گروه مشخص شود. برای گردآوری داده‌ها، از پرسش‌نامه‌ای (فهرست) محقق-ساخته شامل 339 گویه (اسم، فعل، صفت و قید) استفاده شد. در طراحی پرسش‌نامه صرفاً واژه‌هایی انتخاب شدند که در کُردیِ کلهری هم از واژۀ کُردی و هم معادل فارسی آنها استفاده می‌شود. نتایج نشان می‌دهد در همۀ مقولات بررسی‌شده، میزان استفاده از واژه‌های بومی بسیار بیشتر از وام‌واژه‌های معادل فارسی است. همچنین، بین میزان وام‌گیری از مقولات بررسی‌شده، تفاوت آشکاری دیده نمی‌شود، در حالی که در همۀ رویکردهای سلسله‌مراتب وام‌گیری (Treffers-Daller, 2010; Muysken, 2000; Thomason & Kaufman, 1988)، مقوله نحوی اسم قابلیت بالاتری برای وام‌گیری نشان می‌دهد. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد دلایل دیگری به‌غیر از جایگاه سلسله‌مراتبی واژه‌ها، مانند خلأ واژگانی، در وام‌گیری دخیل هستند. بنابراین، رویکرد این پژوهش بدیلی تازه برای رویکردهای سلسله‌مراتبی قلمداد می‌شود.
